Anadolu Üniversitesinden görme yetersizliği olan bireylere yeni bir imkan

Anadolu Üniversitesi özel gereksinimli bireylerin yanında olmaya ve onların hayatlarını kolaylaştırmaya yeni dönemde de devam ediyor. Bu çerçeve de Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğretim Üyeleri Doç. Dr. Hıdır Karaduman ve Dr. Öğr. Üyesi Ümran Alan’ın çabalarıyla 2016 yılından bu yana üzerinde çalışılan “3 Boyutlu Yazdırılmış Eserler Müzesi (3B-YEM)” farklı mekânlarda ve zamanlarda görme yetersizliği olan bireylerle buluşturuldu. İlk olarak 2016 yılında Boğaziçi Üniversitesi Güney Kampüsü’nde düzenlenen “Beyaz Baston ve Erişilebilirlik Festivali’nde sergilenen 3B-YEM, 2017 ve 2018 yıllarında da aynı festival çerçevesinde ziyaret edildi. Proje, 2019 yılında ise GÖZDER’in Bakırköy Cumhuriyet Meydanı’nda düzenlediği “Yeter ki Gözler Kör Olmasın” etkinliğinde ve Yüksek Öğretim Kurulu tarafından düzenlenen Engelsiz Ufuklar Çalıştayı’nda sergilendi. 3B-YEM ile aşama aşama başarıya ulaşıldı 3B-YEM çerçevesinde dünya müzelerindeki önemli eserler ile ünlü yapıtlar 3 boyutlu yazıcıyla somutlaştırıldı. Eserler görsel sanatlar uzmanları tarafından aslına uygun olarak elle renklendirildi, Braille alfabesinden tanıtım katları ve sesli betimlemeler hazırlandı, (QR) kodlarıyla hızlı erişim sağlandı ve az gören ziyaretçilerin eserleri daha yakından inceleyebilmeleri için sergi alanında büyüteçler yer aldı. Araştırmacılar her sergi sürecinde önceki deneyimlerden yola çıkarak süreci iyileştirme çalışmalarında bulundular. Ayrıca bu deneyimlerin bir boyutu, Doç. Dr. Hıdır Karaduman, Dr. Öğr. Üyesi Ümran Alan ve Prof. Dr. Özlem Yiğit tarafından hazırlanan “Beyond “do not touch”: the experience of a three-dimensional printed artifacts museum as an alternative to traditional museums for visitors who are blind and partially sighted” adlı çalışma ile “Universal Access in the Information Society” dergisinde 2022 yılında açık erişim olarak yayınlandı. Dezavantajlı grupları da dünya müzeleri ile buluşturmak mümkün İlgili çalışmada 3B-YEM, müze deneyimini, görme yetersizliği olan bireyler için erişilebilir kılan alternatif bir müze türü olarak tanımlandı. Bunun yanı sıra, 3B-YEM alternatif bir müze türü olarak görme yetersizliğinin ötesinde farklı erişim kısıtlamalarını da ortadan kaldırabilecek bir yapıyı sağlıyor. Örneğin dünyadaki müzeleri ziyaret etmek birçok kişi için ekonomik sebeplerden dolayı oldukça zor. Sanal müzeler, gören kişiler için bu sorunu kısmen çözse de, özellikle görme yetersizliği olan kişiler için erişim engelleri devam etmekte. 3B-YEM bu soruna bir çözüm olarak karşımıza çıkıyor. Ayrıca, 3B-YEM alan kısıtlaması olmayan uygulamalara izin verme potansiyeline sahip. Örneğin, 3B-YEM’leri mobil hale getirerek, sadece görme yetersizliği olanlar değil, yaşlılar veya fiziksel engelliler veya kırsal kesimler gibi diğer dezavantajlı grupları da dünya müzeleri ile buluşturmak mümkün. Bu çerçevede araştırmacılar 3B-YEM’in bu faydalarını artıracak kuramsal ve uygulamalı çalışmaları artırmayı ve süreci zenginleştirmeyi hedefliyorlar.