İsrail’in UNRWA’nın faaliyetlerini kısıtlayan yasa tasarılarına dünyadan tepkiler

İsrail Meclisi’nin Birleşmiş Milletler Yakın Doğu’daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı’nın (UNRWA) ülkedeki faaliyetlerine son verilmesini ve Gazze ile Batı Şeria’daki faaliyetlerini kısıtlamasını içeren yasa tasarılarını kabul etmesine çok sayıda ülke tepki gösterdi. Kararın "uluslararası hukukun ihlali" olduğu vurgulanırken, Filistinliler için yıkıcı sonuçları olacağı uyarısında bulunuldu. İsrail Meclisi’nin (Knesset) BM Yakın Doğu’daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı’nın (UNRWA) İsrail’de faaliyet göstermesini yasaklayan ve Gazze ile Batı Şeria’daki faaliyetlerini kısıtlayan yasa tasarılarını kabul etmesine dünyadan tepki geliyor. Filistin Devlet Başkanlığından yapılan açıklamada, İsrail’in mecliste kabul edilen söz konusu yasa tasarısının reddedildiği ve kınandığı ifade edildi. Devlet Başkanlığı Sözcüsü Nabil Abu Rudeineh, "Buna izin vermeyeceğiz. Knesset’in ezici oylaması, İsrail’in faşist bir devlete dönüşümünü yansıtıyor" dedi. Gazze’deki Hamas Hareketinden yapılan açıklamada da söz konusu yasa tasarısının "Filistin halkına karşı Siyonist savaşın ve saldırganlığın bir parçası" olarak görüldüğü ve kınandığı vurgulandı. Filistin İslami Cihat Örgütü de yasa tasa tasarısını "Filistinlilere karşı soykırım faaliyetlerinin artması" şeklinde nitelendirerek tepki gösterdi. BM: "Filistinliler için yıkıcı sonuçları olacak" Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres İsrail Meclisi’nin kararının insani kriz üzerindeki etkisine dikkat çekerek UNRWA’nın "başka bir alternatifi" olmadığını vurguladı. Guterres, "İsrail Meclisi tarafından bugün kabul edilen yasa tasarıları, uygulanması halinde UNRWA’nın işgal altındaki Filistin topraklarındaki temel çalışmalarını sürdürmesini engelleyecek ve Filistinli mülteciler için yıkıcı sonuçlar doğuracaktır. İsrail’i BM Şartı ve uluslararası hukuk kapsamındaki yükümlülüklerine uygun şekilde hareket etmeye çağırıyorum. Ulusal yasalar bu yükümlülükleri değiştiremez. Bu konuyu BM Genel Kurulu’nun dikkatine sunuyorum ve durum geliştikçe yakından bilgilendireceğim. UNRWA’nın alternatifi yok" dedi. UNRWA Genel Komiseri Philippe Lazzarini de İsrail Meclisi’nin söz konusu kararının "benzeri görülmemiş bir durum ve tehlikeli bir emsal" oluşturduğunu ifade etti. Lazzarini, "BM Şartı’na aykırıdır ve İsrail devletinin uluslararası hukuk kapsamındaki yükümlülüklerini ihlal etmektedir. Bu, İsrail’in UNRWA’yı itibarsızlaştırmak ve Filistinli mültecilere insani kalkınma yardımı ve hizmetleri sağlama yönündeki rolünü gayri meşru hale getirmek için devam eden kampanyanın sonuncusudur. Bu yasa tasarıları, özellikle 1 yıldan fazla süredir tam bir cehennemi yaşayan Gazze’deki Filistinlilerin acılarını daha da derinleştirecektir. Bu durum oradaki 650 binden fazla kız ve erkek çocuğunu eğitimden mahrum bırakacak ve tüm bir nesil çocuğu riske atacak. Bu yasa tasarıları Filistinlilerin acılarını daha da artırıyor ve toplu cezalandırmadan başka bir şey değil. UNRWA ve hizmetlerine son vermek, Filistinlilerin mülteci statülerini ortadan kaldırmayacaktır. Bu statü, Filistinlilerin içinde bulunduğu zor duruma adil ve kalıcı bir çözüm bulunana kadar başka bir BM Genel Kurulu kararıyla korunmaktadır. Bu yasa tasarılarını geri çekmemek, 2. Dünya Savaşı’ndan sonra kurduğumuz ortak çok taraflı mekanizmayı zayıflatacaktır. Bu herkesin endişe duyması gereken bir konu olmalı" ifadelerini kullandı. Çin Çin’in Birleşmiş Milletler Daimi Temsilcisi Fu Cong ise İsrail’in adımını "çok çirkin" olarak nitelendirdi. Fu, "Bu karara kesinlikle karşıyız. Bu çok çirkin bir karar ve UNRWA’nın Gazze’deki Filistin halkı için bir can simidi sağlamada önemli bir rol oynadığına inanıyoruz" dedi. Rusya Rusya’nın Birleşmiş Milletler Daimi Temsilcisi Vassily Nebenzia, İsrail’in UNRWA yasağının "korkunç" olduğunu, Gazze’deki durumu daha da kötüleştirdiğini belirtti. Nebenzia ayrıca İsrail’in başlıca müttefiki olan ABD’yi "kuruma olan bağlılıklarını göstermek için UNRWA’ya olan borçlarını ödemeye" çağırdı. İngiltere İngiliz Başbakanı Keir Starmer ise yaptığı yazılı açıklamada, İsrail’in UNRWA yasağına ilişkin yasa tasarılarından büyük endişe duyduklarını kaydetti. Starmer, "Bu yasa, UNRWA’nın Filistinliler için temel çalışmalarını imkansız hale getirme, Gazze’deki tüm uluslararası insani müdahaleyi ve Batı Şeria’da temel sağlık ve eğitim hizmetlerinin sunulmasını tehlikeye atma riski taşıyor. Gazze’deki insani durum kesinlikle kabul edilemez. Acil bir ateşkes, rehinelerin serbest bırakılması ve Gazze’ye yapılan yardımlarda önemli bir artış görmemiz gerekiyor. İsrail, uluslararası yükümlülükleri gereği Gazze’deki sivillere yeterli yardımın ulaşmasını sağlamalıdır" dedi. İnsani yardımı ihtiyaç duyulan ölçek ve hızda ulaştırabilecek tek kuruluşun UNRWA olduğuna vurgu yapan Starmer, "Çatışmalarda hayatını kaybeden 222 UNRWA personelini anıyoruz. UNRWA’nın Filistinli mültecileri desteklemek için yetkisi var. İsrailli milletvekillerini UNRWA’nın temel çalışmalarını sürdürmesini sağlamaya çağırıyoruz" ifadelerine yer verdi. Ürdün Ürdün Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, İsrail’in söz konusu kararı "şiddetle" kınanırken, yasa tasarılarını "uluslararası hukukun ve işgalci güç olarak İsrail’in Filistin’deki yükümlülüklerinin açık bir ihlali" olarak nitelendirildi. İsrail’in UNRWA’yı "siyasi olarak öldürmeyi" amaçlayan kampanyasının "felaket sonuçlara" yol açacağı uyarısında bulunuldu. İrlanda, Norveç, Slovenya ve İspanya Filistin’i resmen devlet olarak tanıyan 4 Avrupa ülkesinin hükümetleri ise ortak bir bildiri yayınladı. İrlanda, Norveç, Slovenya ve İspanya hükümetleri tarafından yayınlanan bildiride, İsrail’in kararının kınandığı vurgulanarak, "UNRWA’nın Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’ndan aldığı bir yetki var. İsrail Meclisi tarafından onaylanan yasa tasarısı, Birleşmiş Milletler ve çok taraflı sistemdeki tüm örgütlerin çalışmaları için çok ciddi bir emsal teşkil ediyor" denildi. Kanada, Avustralya, Fransa, Almanya, Japonya, Güney Kore ve İngiltere Avustralya, Kanada, Fransa, Almanya, Japonya, Güney Kore ve İngiltere Dışişleri Bakanları da ortak açıklama yayınladı. Açıklamada, "Biz, Kanada, Avustralya, Fransa, Almanya, Japonya, Güney Kore ve İngiltere Dışişleri Bakanları olarak UNRWA’nın ayrıcalık ve dokunulmazlıklarını kaldırmayı, İsrail devlet kuruluşları, yetkilileri ve UNRWA arasında her türlü teması yasaklamayı ve UNRWA’nın İsrail sınırları içinde herhangi bir varlığını yasaklamayı amaçlayan ve İsrail Meclisi’nde görüşülen yasa tasarısından ciddi endişe duyduğumuzu ifade ediyoruz. UNRWA, Gazze, Doğu Kudüs, Batı Şeria ve bölgenin tamamındaki Filistinli mültecilere temel ve hayat kurtarıcı insani yardım ve hizmetler sağlıyor. Bu kurumun çalışmaları olmadan Gazze ve Batı Şeria’da eğitim, sağlık hizmeti ve yakıt dağıtımı da dahil olmak üzere bu tür yardım ve hizmetlerin sağlanması ciddi şekilde engellenecek, hatta imkansız hale gelecektir. Bu durum, özellikle Gazze’nin kuzeyinde zaten kritik ve hızla kötüleşen insani durum üzerinde yıkıcı sonuçlar doğuracaktır" ifadeleri kullanıldı. UNRWA ve diğer BM kuruluşlarının, görevlerini etkin bir şekilde yerine getirerek insani yardım ve desteklerini en çok ihtiyaç duyanlara ulaştırabilmelerinin hayati önem taşıdığı belirtilen açıklamada, "İsrail hükümetini uluslararası yükümlülüklerine uymaya, UNRWA’nın ayrıcalıklarını ve dokunulmazlıklarını korumaya, sivillere tam, hızlı, güvenli ve engelsiz insani yardım ulaştırma sorumluluğunu yerine getirmeye ve acilen ihtiyaç duyulan temel hizmetleri sağlamaya çağırıyoruz" denildi. Belçika Belçika Dışişleri Bakanı Hadja Lahbib sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, "Belçika, İsrailli yetkilileri UNRWA’nın BM yetkisi altında Gazze, Batı Şeria (Doğu Kudüs dahil), Lübnan, Suriye ve Ürdün’de hayat kurtarıcı hizmetler sunarak hayati çalışmalarını sürdürmesine izin verme çağrısında bulunuyor. UNRWA bölgesel istikrar açısından hayati öneme sahiptir" ifadelerini kullandı. İsviçre İsviçre Dışişleri Bakanlığının sosyal medya hesabından yapılan paylaşımda da UNRWA ile iş birliğini yasaklayan yasa tasarısından "insani, siyasi ve hukuki sonuçları açısından endişe duyulduğu" belirtildi. Dünya Sağlık Örgütü DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus ise açıklamasında UNRWA’nın son 70 yıldır Filistin halkı için "yeri doldurulamaz bir can simidi" olduğunu vurguladı. Ghebreyesus, "UNRWA, BM üye ülkeleri tarafından kuruldu. İsrail Meclisi’nin aldığı, UNRWA’nın milyonlarca Filistinli adına hayat kurtarma ve sağlık koruma çalışmalarını yasaklayan kararın yıkıcı sonuçları olacak. Bu tahammül edilemez. İsrail’in yükümlülük ve sorumluluklarına aykırıdır ve UNRWA’ya bağımlı olan herkesin hayatını ve sağlığını tehdit etmektedir" ifadelerine yer verdi. UNRWA Birleşmiş Milletler Yakın Doğu’daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA), İsrail’in kuruluşu sırasında evlerinden sürülen Filistinli mültecilere destek olmak amacıyla 1949 yılında BM Genel Kurulu tarafından kurulmuştu. Gazze’de insani yardım sağlayan "başlıca kuruluş" olarak bilinen UNRWA, işgal altındaki Batı Şeria, Lübnan, Ürdün ve Suriye’deki milyonlarca Filistinli mülteciye de eğitim, sağlık ve yardım hizmeti sunuyor.