Türkiye’nin enerjisinde kadınların imzası var

Yıllık 30 milyon ton toplam üretimle Türkiye’nin enerji ihtiyacının karşılanmasında büyük payı bulunan Tüpraş’ta, her biri alanında uzman kadın çalışanlar, rafineri sahasında ve kontrol mekanizmasında en önemli görevleri icra ediyor.
Türkiye’nin enerjisini rafineri sahalarında vardiyalı kadın teknisyen ve operatörleriyle, kadın mühendisleriyle birlikte, kadın-erkek omuz omuza üreten Tüpraş, “Eşitlik için enerjimiz bitmez” anlayışıyla faaliyet gösteriyor. Kuruluşun ülke genelindeki bütün rafinerilerinde kadınlar hem sahada hem de karar mekanizmasında etkin rol alarak zorlu koşullarda motivasyonları ve yetkinlikleriyle öne çıkıyorlar.
Öte yandan Tüpraş, yüzde 50 kadın hedefiyle yeni işe alım süreçlerini ilerletiyor. Başka bir deyişle, işe alımlarda her iki kişiden birinin kadın olması hedefiyle ilerliyor. 2023 sonu itibarıyla bu hedefte yüzde 37 seviyesine ulaşıldı. Küresel enerji sektörü 2017 yılında ulaştığı yüzde 22’lik kadın istihdamı seviyesinde iken, Tüpraş, bu oranı yükseltme hedefiyle ilerliyor.
Rafinerilerde LPG, benzin ve nafta, jet yakıtı, gazyağı, motorin, fuel oil, bitüm gibi petrol ürünleri üretilirken 42 çeşit petrol ürününün tedariki sağlanıyor. Yıllık 11,3 milyon ton üretim kapasitesine sahip İzmit Rafineri sahasında 26 ünitedeki toplam çalışanların yüzde 8’ini kadınlar oluşturuyor.
Şirketin, gelecek hedeflerini gerçekleştirmede kritik rolü bulunan Ar-Ge merkezindeki araştırmacıların ise yüzde 67’si kadın çalışanlardan oluşuyor. Bu ekibin içinde doktoralı araştırmacıların oranı yüzde 22 ve doktoralı araştırmacıların da yüzde 64’ünde kadınlar yer alıyor.
Rafinerilerdeki kadın saha operatör ve teknisyen istihdamı 4 yıl önce Batman’da başlatılmış, zaman içerisinde sayıları giderek artarak İzmit, Kırıkkale ve İzmir rafineri sahalarında da vardiyada kadın saha teknisyenleri ve operatörleri görev almaya başlamış. Koordinasyon ve üretim alanlarında ihtiyaçlara karşılık veren kadın çalışanlar, Tüpraş’ta çalışanların bilgi, beceri, tecrübe ve yetkinlikleriyle ön plana çıktığının en önemli kanıtı.
“Rafinerinin kapısından girdiğimiz andan itibaren hepimiz birer mühendisiz, teknisyeniz, operatörüz, iş arkadaşıyız...”
Yaklaşık 20 yıl önce Tüpraş’ta kariyerine başlayan ve 2023’ten itibaren Teknik Emniyet Direktörü olarak görev yapan Pınar Çağdaş Duran, “Kariyerime İzmir Rafinerisinde üretim mühendisi olarak başladım. Daha sonra İzmit Rafinerisi’ne geçtim. 2023 itibarıyla genel müdürlükte Teknik Emniyet Direktörü olarak görev yapıyorum. Kadın erkek olarak beraber çalışıyoruz. Biz, rafinerinin kapısından girdiğimiz andan itibaren birer mühendis, teknisyen, operatörüz... kısaca bizler iş arkadaşıyız... İş koşulları zor, gecesi gündüzü olmayan bir sektör. Zorlayıcı ama işin keyfi ayrı güzel oluyor. Önemli olan sizin içinizdeki enerjidir. Kadın veya erkek olmanız bir etken değil. Kadınları Tüpraş’ta her noktada görebilirsiniz. Bu Türkiye için de çok güzel. Herkesin Kadınlar Günü’nü kutluyorum" dedi.
“Önemli olan bilgi, birikim ve yetkinlik”
17 yıldır Tüpraş’ta çeşitli rollerde görev alan Kırıkkale Üretim Grup Müdürü Elif Rakıcı Önder, "Kimya mühendisiyim ve burası benim ilk iş yerim. Kırıkkale Rafinerisi’nde Üretim Grup Müdürü olarak görev yapmaktayım. Uzun yıllardır operasyonlarımızın devamı için üretimde çalışıyorum. Verimliliği artırmak, sürdürülebilir rafinericilik odağında tesislerimizi emniyetli bir şekilde devrede tutmak bunun dışında yeni proje ve yatırımları tetiklemek üzerinde çalışıyoruz" ifadelerini kullandı.
Kadın-erkek fark etmeksizin sahada yer aldıklarını belirten Elif Rakıcı Önder, “Bana göre önemli olan bilgi, birikim, yetkinlik ve o işe uygunluğunuzdur. Burada biz bir ekip olarak çalışıyoruz. Acil bir durum olduğunda kadın erkek demeden neler yapabileceğimize odaklanıyoruz. Teknik olarak soruna ve sorun çözmeye odaklanıyoruz. Burada işe olan motivasyonumuz çok daha önemli. Sorulması gereken soru; ‘kadın-erkek’ten ziyade yetkinlik ve işi yapmak isteyip istemediğidir. Bu soruların cevabı ‘evet’ ise her şey daha kolay oluyor. Yaptığım işi çok seviyorum. Ana motivasyonum bu. Tüpraş, Türkiye’nin yanı sıra dünyada da öncü diyebiliriz. Yurt dışında çalıştığımız şirketler de Tüpraş’taki çalışan kadın mühendisleri görünce şaşırıyorlar. Biz bununla gurur duyuyoruz. Bu işte bilgi ve becerisi olan herkes istediği noktalara gelebilir. Bunun önünde hiçbir engel yok. Bizim bu konuda bir sloganımız da var; ‘Eşitlik için enerjimiz bitmez’ diyoruz.”
İş güvenliği de kadınların elinde...
Kadınlar, rafineride teknik alanların yanında çalışanların güvenliklerinin sağlanmasında da görev yapıyor. İş Güvenliği Teknikeri Dursune Kanber, “Her birimizin belli sorumluluk alanları var. Bu alanlarımızda proses hatlarımızda kontrollerimizi yapıyoruz. Kapalı ve açık alandaki çalışmalarda emniyet kontrollerini sağlıyoruz. Gerekli konularda çalışanlara rehberlik yapıyoruz. Rafineri gibi stratejik bir iş yerinde birçok ‘olmazsa olmaz’ımız var. İnsan ve çevre odaklıyız. Bunları bir bütün olarak değerlendiriyoruz. Çalışırken ilk temas anında ateşe korunaklı alev yürümez kıyafetleri tercih ediyoruz. Diğer ekipmanlarımız da yanımızda bulunuyor” diyerek iş sorumluklarını aktardı.
"Bakım yaparak tankların ömrünü uzatıyoruz"
İnşaat Saha-İnşaat Teknisyeni Kübra Ünlü, "İnşaat teknisyeni olarak inşaat bakım ekibinde yer alıyorum. Ekibimiz 4 bölümden oluşuyor, ben boya bölümünde çalışıyorum. Haftalık programımıza göre ekip yönlendirmesi yaparak işlerin takiplerini yapıyoruz. Tanklarımıza dikkat ediyoruz. Tanklarda kumlama şartlarına dikkat ediyoruz. Tanklarda bakım yaparak ömrünü ve kullanım süresini uzatmış oluyoruz. Eğer bunları yapmazsak sızıntı riskinin yanında erken aşınmalar ve eskimeler olur" dedi.
Rafineride operatör olarak görev yapan Beyza Coşkun ise “Buhar üretimi kısmında çalışıyorum. Ürettiğimiz buharın elektriğe dönüşmesi için çalışıyoruz. Ekibimizle beraber birbirimize yardımcı olarak işlerimizi yürütüyoruz" ifadelerini kullandı.
Rafineride görev alan 22 yaşındaki Şeyma Kılıç, “Sektöre yeni başladım. Buhar ünitesinde çalışıyorum. Ham suyu alıyoruz, minarellerinden ayırıyoruz. Ürettiğimiz suyu kazanlarda steam üretmek için kullanıyoruz. Hepimiz aynı iş ortamında çalışıyoruz. Takıldığımız noktalarda sorunun çözümüne odaklanarak birbirimize yardım ediyoruz" dedi.
Metrelerce yükseklikte ölçüm ve bakım yapılıyor
Vakum ünitesinde operatör olarak çalışan Merve Feruze Gemici de “Önceki vardiyalardan görev teslimi alıp, saha kontrollerimizi yapıyoruz. 19 metre yükseklikteki tanklarımızda ölçüm yapıyoruz. Yükseklere kedi merdiveniyle tırmanıyoruz. Yüksekte çalıştığımız oluyor. Kendimi rafinericilik alanında geliştirmek istiyorum" diye konuştu.
Koç Holding’in Birleşmiş Milletler Kadın Birimi Nesiller Boyu Eşitlik Forumu’ndaki küresel liderliği kapsamındaki taahhütleri doğrultusunda Tüpraş, gelecek dönemde yüzde 44 olan yetenek havuzunun kadın çalışan oranını yüzde 50’nin altına düşürmemeyi; ayrıca bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik pozisyonlarında kadın temsilini yüzde 40 oranına ulaştırmayı amaçlıyor.
Tüpraş’ın “Enerjimiz Geleceğe” diyerek yaklaşık 2 yıl önce başlattığı stratejik dönüşüm yolculuğunda çalışanlar, kadın-erkek hep birlikte 2050 Karbon Nötr hedefine ulaşmak ve geleceğin enerjisini üretmek için, ana iş kolları olan sürdürülebilir rafinajın yanında; biyoyakıtlar, sıfır karbonlu elektrik ve yeşil hidrojen alanlarına odaklanıyorlar ve bu kapsamda çalışmalarına devam ediyorlar.