EGEF’den meslek yasası ve internet haber yayıncılığı açıklaması

Ege Gazeteciler Federasyonu’nun Yönetim Kurulu Toplantısı, Ölüdeniz Hava Oyunları Festivali çerçevesinde 18-20 Ekim 2023 tarihleri arasında, Fethiye’de yapıldı. Ege Gazeteciler Federasyonu tarafından gerçekleşen yönetim kurulu toplantısına sektördeki gelişmeler ve mesleki sorunlar görüşüldü.
Ege Gazeteciler Federasyonu Yönetim Kurulu Başkanı Cem Kaytan’ın başkanlığında Aydın, Nazilli, Denizli, Uşak, Afyon, Kütahya, Manisa, Muğla ve Fethiye Cemiyet Başkanları’nın katılımıyla yapılan toplantı sonunda hazırlanan sonuç beyannamesinde şu görüşlere yer verildi:
Meslek yasası eksikliği
Türk basını, gazetecilik mesleğini ve bu mesleği kimlerin yapabileceğini düzenleyen ‘Gazetecilik Meslek Yasası’na acilen ihtiyaç duymaktadır. Dileyen herkes, eğitimine ve bilgi birikimine bakılmaksızın ‘Gazeteciyim’ diyerek mesleğe başlayabilmektedir. Oysa gazetecilik/habercilik, özel eğitim ve donanım gerektiren bir meslektir. Buna karşılık mesleğe girişte gazetecilik alanında eğitim görmüş olma şartı bulunmamaktadır. Gazetecilik yapmak isteyen bir kimse, eğitim seviyesi ne olursa olsun işe girebilmekte, meslekte rahatlıkla yükselebilmektedir.
Basın kuruluşları, hatta hiçbir kaydı olmayan internet haber siteleri, yoldan geçen herhangi birini, eline bir fotoğraf makinesi veya cep telefonu vererek istihdam edebilmektedir. Bu durum, basın mesleğini her türlü istismara açık hale getirmektedir. Daha da üzücüsü habercilik, tehdit, şantaj ve siyasi malzeme olarak kullanılmaktadır. İşin acısı; bu tür insanları basın mesleğinden uzaklaştıracak veya yasaklayacak herhangi bir yasal düzenleme bulunmamaktadır. Sektörde adına ‘Gazeteci’ diyen ama gazetecilik değil, kirli çıkar ilişkilerinin odağı olan insanlar basın mesleğini kirletmekte, toplumda güvenilirliğini düşürmektedir. Bu sözde gazeteciler, siyasetçilerle, iş insanlarıyla ve kanundışı kişilerle içli dışlı ilişkilere girmekte, kişisel çıkarları uğruna basın mesleğinin onurunu ayaklar altına almaktan çekinmemektedir. Gazetecilik mesleğinde bu çarpık durumu ortadan kaldırmak için, gazetecilik mesleğini ve bu mesleği kimlerin yapabileceğini düzenleyen ‘Gazetecilik Meslek Yasası’ teknolojik gelişmeler de göz önüne alınıp günümüz şartlarına uygun olarak yeniden çıkarılmalıdır. Siyasetçilerin, bürokratların, akademisyenlerin, hukukçuların, sendika ve basın meslek kuruluşu temsilcilerinin katılımıyla çalışma grupları oluşturularak Gazetecilik Meslek Yasası ülkemize kazandırılmalıdır.
İnternet basını
7418 sayılı Basın Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun gereği Basın İlan Kurumu Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan ve 1 Şubat’ta yayınlanan “Resmi İlan ve Reklam Yönetmeliği”, başta yerel gazetelerin kurduğu internet haber siteleri olmak üzere tüm internet haber siteleri için ağır şartlar içermektedir. Öte yandan 2011 yılından bu yana BİK mevzuatı yolu ile gazetelerin internet ortamına hazırlanmış olması ve anılan gazetelerin internet sitelerinin resmi ilan ve reklam yayını hakkını haiz hale gelmesi olumlu bir gelişmedir. Anadolu medyasının mevcut durumuna bakıldığında, yönetmelikte yer alan hükümlerin gerçekçi olmadığı ve bu şartlara göre yayın yapmanın çok zor olduğu görülmüştür. Yerel gazetelere ait internet haber siteleri süreç içerisinde yönetmelikte belirtilen personel istihdamı, haber ve içerik kriterlerini sağlasa da, ‘ziyaretçi ve tıklama’” sayılarına ulaşmakta zorluk yaşamaktadır. 1 Ekim 2023 tarihinde yürürlüğe giren yönetmelikle birlikte, Türkiye genelinde basın ilanı alan 401 yerel gazeteye ait internet haber sitesinden sadece 200’ünün gerekli ziyaretçi ve tıklama sayısına ulaştığı düşünülmektedir. Yeni döneme uyum açısından yönetmelik gerekliliklerinin 6 ay daha uzatılarak, yerel gazetelerin internet haber sitelerinin desteklenmesini bekliyoruz.
Basın Kartı
5187 ve 5953 sayılı Kanun gazeteler ve internet haber sitelerinin imtiyaz sahibi veya tüzel kişi temsilcisi ile çalışanlarına verilen basın kartı şartlarının tutarsızlığına bir kez daha dikkat çekmek istiyoruz. Özellikle 7418 sayılı Basın Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun gereği Basın İlan Kurumu Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan ve 1 Şubat’ta yürürlüğe giren ‘Resmi İlan ve Reklam Yönetmeliği’ çerçevesinde Basın İlan Kurumu aracılık ilanı alacak olan İnternet Haber Siteleri ve Basılı Gazeteler için 1 Nisan tarihi itibariyle en az 2 çalışan şartı getirirken, İletişim Başkanlığı ise Basın Kartı Başvurusu yapmak isteyen Gazeteler/İnternet Haber Siteleri’nin sisteme alınması için gerekli olan evrakta D bendinin 6 maddesinde ise en az 4 çalışanın işe giriş beyanamesini istiyor. Bu şartı taşımayan tüzel kişiliklerin başvuru yapamaması ise tezatlık oluşturuyor. Bu karar, hem mağduriyet doğuruyor, hem de Basın İlan Kurumu ile İletişim Başkanlığı arasında farklı uygulama noktasına götürüyor. Bu nedenle tekrar çağrıda bulunarak İletişim Başkanlığı’nın basın kartı şartının en az 2 personel olacak şekilde yeniden revize edilmesini talep ediyoruz” denildi.