Kültürlerini merak eden Kazak ve Yörük Türkü iki arkadaş ödüllü proje hayata geçirdi

Niğde Akşemseddin Bilim ve Sanat Merkezi’nde eğitim alan Kazak Türkü Amina Gabit ve Yörük Türkü Fitret Zeynep Çelik, birbirlerinin kültürlerine duydukları ilgi sayesinde ödüllü proje hayata geçirdiler.

Niğde Akşemseddin Bilim ve Sanat Merkezi öğrencileri, TÜBİTAK’ın 56. kez düzenlediği 2204-A Lise Öğrencileri Araştırma Projeleri Yarışmasında Niğde’yi temsil eden "Türkiye ve Kazakistan’ın Kilim Motiflerinin Kültürel Anlamda Karşılaştırılması ve STEAM Tabanlı İncelenmesi" isimli proje ile tarih alanında bölge üçüncülüğünü kazandı. Amina Gabit ve Fitret Zeynep Çelik’in danışman öğretmenleri Özkan Azimli rehberliğinde gerçekleştirdikleri projede, Türk ve Kazak kilim motiflerini STEAM (Bilim, Teknoloji, Mühendislik, Sanat ve Matematik) perspektifinden analiz etti.
"Proje ile iki özden çıkmış bir kültürün dış etkenler dolayısıyla farklılaşmasını görmüş olduk"
Proje ile ilgili bilgi veren Amina Gabit; "Ben Kazak Türkü arkadaşım da Yörük Türkü beraber büyüdük ve birbirimizin kültürlerini merak etmemize doğdu bu proje. Bu merakımızı da somutlaştırarak bir proje haline getirmek istedik. Daha önce hiç literatürde bu konuda STEAM tabanlı bir inceleme görmedik. Projemizde 8 tane Türk ve Kazak, yani Anadolu motifini inceledik ve bunlar arasında ortak anlam ve sembollerin bulunduğunu keşfettik. Mesela yıldız motifi iki kültür içinde gök ve ilahi gücü simgeliyor. Kuş motifi özgürlük ve ruhani bağlantıyı. El ve göz motifleri ise iki kültür içinde nazardan sakınma ve koruma anlamlarına geliyor. Onun dışında iki kültür de bu motiflere daha çok geometrik olarak yaklaşıyor. Biz de bunu kilimlerin tasarımlarında olan düz çizgiler, köşeli yapılar ve düzenli simetriyle görebiliyoruz. Farklıklar olarak ise renk ve dinamizm. Örneğin Kazak kilimleri da daha canlı ve parlak renklerle işlenirken, Türk kilimleri daha pastel tonlarda sade bir estetik sunuyor. İki özden çıkmış bir kültürün sonradan çeşitli dış etkenler dolayısıyla farklılaşmasını görmüş olduk. " dedi.
"Türklerin konar göçer yaşamı motiflere yansımış"
Projenin arkadaşları sayesinde ortaya çıktığını söyleyen Fitret Zeynep Çelik ise; "Birbirimizin evini çok fazla ziyaret ediyorduk ve bu süreçte birbirimizin evinde çeşitli kilimlerde gördüğümüz motiflerde benzerlikleri ve farklılıkları fark etmemize yol açtı. O motiflerin arasındaki benzerliklerin ortak anlamlardan, ortak kültürel benzeşmelerden ortaya çıkabileceğini düşündük. Aynı zamanda çeşitli farklılıklar da vardı. Bunların da sebeplerini merak ettik ve bunu farklı bir şekilde araştırmaya karar verdik. Örneğin Türklerin çok fazla konar göçer yaşam tarzıyla farklı yerlere geçmesi ve oradaki toplumlarla yaptığı kültürel etkileşimler motiflere yansımış. Aynı zamanda renk ve dinamizmin farkı da kök boya kullanımında ortaya çıkıyor. Farklı coğrafyalarda yetişen bitkilerin renk farklılıklarına da yansıdığına ulaşabiliyoruz. " ifadelerine yer verdi.
Tarih alanında 178 proje arasında 3. oldu
Sadece kilim motifleri ile başlayan projeyi daha farklı alanlara taşımayı düşündüklerini söyleyen danışman öğretmen Özkan Azimli amaçlarının Türk ve Kazak Türklerinin ortak değerleri olan kilim motiflerinin bilim ve sanat anlamında benzer ve farklılıklarını araştırmak oluğunu söyledi.
Yapılan inceleme ile güzel sonuçlar elde ettiklerini belirten Azimli projenin Türk dünyasına ilgi duyanlar tarafından ilgi gördüğünü ifade etti.
Araştırmalar sonucunda, Türk kilim motiflerinin daha sade, minimalist ve pastel tonlarda tasarlandığı, Kazak kilim motiflerinin ise daha karmaşık, ayrıntılı ve canlı renklerle ifade edildiği ortaya konuldu.
Bununla birlikte, ortak Türk kültüründen gelen etkilerle, kilimlerde doğa unsurlarının soyut tasvirlerine benzer şekilde yer verildiği belirlendi. Kuş, yıldız, el ve göz motiflerinin ifade ettiği değerlerin her iki kültürde de büyük ölçüde benzerlik gösterdiği tespit edildi.