TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı bütçesi görüşülüyor

ANKARA (İHA) – Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Derya Yanık, 2021 yılında salgın özelinde hayata geçirilen programlardan faydalanan haneler dahil edilmediğinde sosyal yardımlardan yararlanan toplam tekil hane sayısının 4 milyon 332 bin 805 olduğunu belirterek, 2023 yılında da tüm toplumu hedefleyen sosyal hizmetlere ve yardımlara ilişkin hizmetleri iyileştirmeye, yeni hizmet modelleri ve alanları geliştirmeye, ortaya çıkacak yeni zorluklara ve risklere çözümler üretmeye devam edeceklerini söyledi.
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Derya Yanık, Bakanlığı ile bağlı ve ilgili kuruluşların 2023 yılı bütçesinin görüşüldüğü Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Plan ve Bütçe Komisyonu’nda bir sunum yaptı. Bakan Yanık konuşmasında gençleri ve aileleri uyuşturucu ve madde bağımlılığına karşı korumanın, önlemler almanın herkesin ortak sorumluluğu olduğunu belirterek, “Bakanlığımız, bağımlılıkla mücadele kapsamında oluşturulan kurullara katılarak tütün, alkol, uyuşturucu, davranışsal bağımlılık gibi tüm bağımlılıklarla mücadele süreçlerine aktif katkı sağlamaktadır. Yeşilay iş birliğinde gerçekleştirdiğimiz Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Eğitimleri ve Aile Eğitim Programı kapsamında ‘Madde Kullanım Riski ve Madde Bağımlılığından Korunma’ eğitimleri ile bugüne kadar 1 milyonun üzerine kişiye eğitim verdik” dedi.
Güçlü bir toplumun temelinin çocukların psiko-sosyal ve fizyolojik açıdan sağlıklı bir yaşam sürmesinin temin edilmesinden geçtiğini ifade eden Bakan Yanık, “Çocuk hizmetlerimiz çocuğun üstün yararı ön planda tutularak aile odaklı bir anlayış ve stratejiyle yürütülmektedir. Çocuklarımıza yönelik hizmetlerimiz üç aşamalı olarak şekillendirilmiştir; öncelikle çocuklarımıza aileleri yanında sosyal ve ekonomik destek sağlanmaktadır. Çocuklarımızın kendi aileleri yanında desteklenmesi mümkün değil ise çocuklarımız koruyucu aile, evlat edindirme yoluyla bir aile ortamına kavuşturulmaktadır. Kuruluş bakım hizmeti ise son alternatif olarak değerlendirilmektedir” diye konuştu.
Bakan Yanık, yaptıkları çalışmalar sonucunda 2002’den bugüne aile odaklı hizmetlerden yararlanan çocuk sayısının yüzde 39’dan yüzde 91,8’e yükseldiğini aktardı.

"2002 yılında yalnızca üç tane çocuk evleri sitesi varken, bugün bu sayı 113’e yükselmiştir"
Yanık, çocukların psikolojik ve ruhsal gelişimlerine daha elverişli olan, aile ortamına yakın ev tipi yatılı çocuk evleri ve çocuk evleri siteleri modeline geçildiğini kaydederek, “2002 yılında yalnızca üç tane çocuk evleri sitesi varken, bugün bu sayı 113’e yükselmiştir. 6 bin 639 çocuğumuz uzman personelimizin desteğiyle hayata hazırlanmakta, eğitim hayatları burada etkin şekilde takip edilmektedir. Yine ülke genelindeki bin 191 çocuk evimizde 6 bine yakın çocuğumuz kalmaktadır” dedi.
Bakan Yanık, çocuklar için en uygun hizmet modelinin belirlenmesi amacıyla Çocuk Koruma ve İlk Müdahale (ÇOKİM) birimlerinin oluşturulduğunu belirterek, 118 ÇOKİM’in bulunduğunu ve ÇOKİM’e kabulü yapılan çocuklardan yüzde 88’inin ailesinin yanına döndürüldüğünü ifade etti. Yanık, yaptıkları son düzenleme ile suça sürüklenen ve suç mağduru çocukların rehabilitasyonunu sağlamak için İhtisaslaştırılmış Çocuk Evleri Sitesi’nde hizmet verildiğini söyledi.

"Korunma ve bakım altındaki çocuklarımız arasında 10 milli sporcu ve 2 bin 172 lisanslı sporcu bulunmaktadır"
2022 yılında 312 çocuğun üniversite sınavı sonrası bir yükseköğretim programına yerleştirildiğini dile getiren Bakan Yanık, “Sosyal hizmet modellerinden yararlanan ve yükseköğretim programlarına yerleşen bu gençlerimizi bilgilendirmek, desteklemek için Bakanlığımızca bir Yükseköğrenim Rehberi de hazırlanmıştır. Diğer taraftan korunma ve bakım altındaki çocuklarımız arasında 10 milli sporcu ve 2 bin 172 lisanslı sporcu çocuğumuz bulunmaktadır” diye konuştu.

Çocuklara kariyer desteği
Çocukların örgün eğitime, açık öğretime, mesleki eğitime ve halk eğitim kurslarına katılmalarını sağladıklarını belirten Bakan Yanık, “2021-2022 eğitim ve öğretim yılında bin 511 çocuğumuz özel okula ücretsiz devam etmiştir. Sosyal hizmet modellerimizden yararlanan ancak örgün eğitime devam edememiş çocuklarımız, reşit olduktan sonra istihdamlarının sağlanabilmesi için mesleki eğitime yönlendirilmektedir” dedi.
Çocukların iş ve meslek edinmeleri ve kariyer planlamalarının yapılması için İŞKUR ile iş birliği yapıldığını aktaran Yanık, bakanlığa bağlı kuruluşlarda 13-18 yaş grubunda bulunan çocuklara yönelik iş ve meslek danışmanlığı eğitimleri verdiklerini söyledi. Bakan Yanık, bugüne kadar 615 çocuğun söz konusu programdan faydalandığını dile getirdi.

9 bin 373 rol model kişi çocuklar ile buluşturuldu
“Benim Rehberim” programı çerçevesinde sosyal hizmet modellerinden yararlanan çocukların kendileri gibi aynı ortamda yetişmiş ve benzer yaşam deneyimlerine sahip hayata atılmış gençlerle buluşturulduğunu ifade eden Yanık, “Bu buluşmalarda bilgi ve tecrübe paylaşımı sağlanmaktadır” dedi.
Bakan Yanık, rol model olabilecek kişilerle buluşmalarla kurum bakımında çocukların üretken, topluma yararlı ve sorumluluk duygusuna sahip bireyler olarak yetişmelerinin sağlamasını hedeflediklerini dile getirerek, periyodik aralıklarla kariyer planlama toplantıları, seminerler, söyleşi, münazara ve ziyaretler gibi etkinliklerin yapıldığını kaydetti. Bakan Yanık, söz konusu uygulamada 9 bin 373 rol model kişinin çocuklar ile buluşturulduğunu ifade etti.

Kuruluştan ayrılan gençlere işe yerleştirilinceye kadar destek sağlanıyor
Reşit olarak kurum bakımından ayrılan gençlerin izlenmesi ve ihtiyaç duyulan rehberlik çalışmalarının Bakım Sonrası Rehberlik ve İzleme Değerlendirme Birimi ile yürütüldüğünü belirten Yanık, “Bu gençleri toplumsal yaşama uyum sürecinde desteklemek amacıyla Sosyal Hizmet Modellerinden Yararlanan Gençlere Yönelik Hayata Hazırlama Rehberi hazırlanmıştır. Eğitimine devam eden çocuklarımızın korunma kararları uzatılmaktadır” diye konuştu.
Bakan Yanık, kuruluştan ayrılan gençlere işe yerleştirilinceye kadar talepleri halinde Sosyal ve Ekonomik Destek sağlandığını aktararak, eylül ayı itibarıyla 736 gence bu çerçevede destek verildiğini söyledi. Bakan Yanık, ayrıca devlet korumasında yetiştikten sonra evlenen kız çocuklarına eylül ayı itibarıyla 16 bin 680 liralık evlenme yardımı verildiğini ifade etti.

Gençlerin istihdamı
Devlet korumasından yararlanmış gençlerin daha önce yılda bir kez yapılan kamu kurumlarına yerleştirilmelerini yılda üç kez yaptıklarını hatırlatan Bakan Yanık, “2002’den bugüne devlet koruması altında yetişmiş 37 bin 821 gencimiz kamu kurum ve kuruluşlarında işe yerleştirilmiştir. Gençlerimiz mezun oldukları alanlara göre atanabilmektedir” dedi.
Gençlerin özel sektörde istihdamını artırmak için SGK primlerinin 5 yıl süreyle bakanlık tarafından karşılandığını aktaran Bakan Yanık, Özel Sektör İstihdam Teşviki uygulamasıyla bugüne kadar 9 bin 711 gencin özel sektörde istihdamının desteklendiği bilgisini paylaştı.

Çocuklara özel kreşlerde ücretsiz destek
Bakan Yanık, 2002 yılında bin 179 özel kreş, Gündüz Bakım Evi ve Çocuk Kulübü’nün bulunduğunu hatırlatarak, “Bugün bu rakam 2 bin 365 olmuştur. 86 bine yakın çocuk bu kuruluşlardan hizmet almaktadır” ifadelerini kullandı.
Yanık, ekonomik durumuna bakılmaksızın şehit ve gazi çocuklarının, bakanlık kuruluşlarında bakım altında bulunan çocukların, ekonomik gücü yetersiz ailelerin çocuklarının ücretsiz bakım hizmeti çerçevesinde bakanlık kuruluşlarından ücretsiz olarak yararlandığını söyledi. Yanık ayrıca, 2022 yılında 3 bine yakın çocuğun ücretsiz bakım hizmetinden faydalandırıldığını belirtti.

Küçüklerin muzır neşriyattan korunması
İlgili kurumlarla iş birliği içerisinde risklere yönelik müdahale sürecinin yürütüldüğünü ifade eden Yanık, “Bu kapsamda çocukları olumsuz yönde etkileyebilecek bin 552 içeriğe müdahale edilmiştir” dedi.
Bakan Yanık, bakanlık bünyesinde faaliyetlerini sürdüren Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Kurulunun bugüne kadar 22 bin 197 süreli yayın ve 72 kitap değerlendirdiğini, 36 kitap hakkında küçükler için zararlı olduğu yönünde karar verdiği bilgisini verdi. Bunun yanı sıra müstehcenlik suçu ile ilgili 10 bin 500 adet adli bilirkişi raporunun hazırlandığını ve adli makamlara gönderildiğini belirten Yanık, “Ayrıca vatandaşlarımızın çocuklar için zararlı olduğunu düşündükleri yayınları ve uygulamaları doğrudan Bakanlığımıza ulaştırabilmeleri için bir ihbar mekanizması oluşturulmuştur” ifadelerini kullandı.

Türkiye Yaşlı Profili Araştırması
Yanık, Yaşlı Profili Araştırması ile Türkiye’de yaşlılara yönelik hizmetleri ve yaşlıların ihtiyaçlarını bütünsel olarak ele alan sosyal göstergelerin oluşturulmasını, kanıta dayalı verilerin elde edilmesini, elde edilen veriler doğrultusunda koruyucu ve önleyici faaliyetlerin planlaması amaçladıklarını dile getirdi.

Evde Bakım Yardımı
Yanık, engelli bireylerin bakımının aile yanında sağlanması ve yaşadıkları çevrede desteklenmesi amacıyla 2006 yılında başlattıkları Evde Bakım Yardımı uygulamasından yaklaşık 560 bin kişinin faydalandığını ifade ederek, “Bu kapsamda engellisine evde bakmak isteyen ailelere aylık 3 bin 336 lira ödeme yapılmaktadır. Yardımın başlangıcından bugüne kadar yaklaşık 79 milyar lira evde bakım yardımı ödemesi gerçekleştirilmiştir” diye konuştu.

Yaşlı Bakım Hizmet Modelleri
2016 yılında yaşlı vatandaşlara yönelik evde bakım, evde destek ve gündüz hizmetlerinin geliştirilmesi ve güçlendirilmesi amacıyla Yaşlı Destek Programı’nı (YADES) başlattıkları bilgisini paylaşan Yanık, “YADES kapsamında hazırlanmış projelere 6 yılda toplam 36 milyon lira kaynak aktarılmıştır” dedi.
Yanık, YADES projeleri dahil olmak üzere 6 yılda toplamda 31 farklı ilde 55 farklı proje ile 76 bin 497 hanede 111 bin 559 yaşlı bireye ulaşılarak evde bakım, psiko-sosyal destek ve kültürel faaliyet hizmetleri sunulduğunu söyledi. Yanık, 2022 yılında yürütülecek projeler için 3 milyon lira daha kaynak aktarımı yapılmasıyla projelere aktardıkları kaynak tutarının toplamda 39 milyona ulaştığını aktardı.

"Kadın nüfus okuryazarlık oranı 2002 yılında yüzde 79,9 iken, 2021 verilerine göre bu oran 95,5’e yükselmiştir"
Yanık, şöyle devam etti:
“6 yaş üzeri nüfus içerisinde kadın nüfus okuryazarlık oranı 2002 yılında yüzde 79,9 iken, 2021 verilerine göre bu oran 95,5’e, 2002-2003 eğitim öğretim yılında ortaöğretim düzeyinde kız çocukların net okullaşma oranı yüzde 45,2 iken 2021-2022 eğitim öğretim yılında bu oran yüzde 89,3’e, 2002-2003 eğitim öğretim yılında yükseköğretim düzeyinde kadınların net okullaşma oranı yüzde 13,5 iken 2021-2022 eğitim öğretim yılında bu oran yüzde 49,2’ye yükselmiştir.”

81 ilde ŞÖNİM bulunuyor
Bakan Yanık, 2013 yılında 14 pilot ilde hizmet sunmaya başlayan Şiddet Önleme Merkezlerinin (ŞÖNİM) Kasım 2019 itibarıyla 81 ile yaygınlaştırıldığını belirterek, bu yıl itibarıyla 82 ŞÖNİM’in bulunduğunu kaydetti.

"2014’ten bugüne kadar ise 30 bin 935 şehit yakını, gazi ve gazi yakınımızın kamuda istihdamı sağlanmıştır"
Yanık, şunları söyledi:
“İstihdam hakkının verildiği 1995’ten 2002’ye kadar 6 bin 315, 2002’den 2014’e kadar 10 bin 187, bu görevin Bakanlığımıza devredildiği 2014’ten bugüne kadar ise 30 bin 935 şehit yakını, gazi ve gazi yakınımızın kamuda istihdamı sağlanmıştır. Böylelikle kamuda şehit yakını, gazi ve gazi yakınlarının istihdamı toplamda 47 bin 437’ye ulaşmıştır.”
Şehit yakını ve gazilere yapılan aylık ödeme miktarının bin 500 liradan 2 bin 600 liraya çıkarıldığını ifade eden Bakan Yanık, “Son düzenleme ile bu ödemeler 4 bin liraya yükseltilmiştir” dedi.
Şehit yakını ve gazilere yapılan aylık ödemelerde 15 Temmuz’a ithafen temmuz aylarında 2 aylık ödeme yapıldığına vurgu yapan Yanık, dini bayramlarda ise ilave 2 bin lira ödeme gerçekleştirildiğini dile getirdi.

Sosyal yardımların çeşitlendirilmesi
Bakan Yanık, 2002 yılında 4 olan sosyal yardım programı sayısını 50’ye çıkararak ihtiyaç sahibi vatandaşlara çözüm sunduklarını söyleyerek, “2021 yılında salgın özelinde hayata geçirilen programlardan faydalanan haneler dahil edilmediğinde sosyal yardımlardan yararlanan toplam tekil hane sayımız 4 milyon 332 bin 805’tir” diye konuştu.

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının 2023 yılı bütçe teklifi 149 milyar 868 milyon 618 bin lira
Bakan Yanık, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının 2023 yılı bütçe teklifinin 149 milyar 868 milyon 618 bin lira olduğunu söyledi. Yanık, bakanlığın 2023 yılında tüm toplumu hedefleyen sosyal hizmetlere ve yardımlara ilişkin kapasite ve hizmetlerini iyileştirmeye, yeni hizmet modelleri ve alanları geliştirmeye, ortaya çıkacak yeni zorluklara ve risklere çözümler üretmeye devam edeceğini söyledi.
Bütçe görüşmesi, muhalefet milletvekillerinin Bakan Yanık’ın sunumunu yaptığı bütçeye ilişkin görüşlerini bildirmesiyle devam etti.